Volontair ter secretarie

Door Sjef van Hoorn

Het is 1970. Op de Kleine Markt staan nog auto’s. Op 15 augustus zou ik naar binnen gaan in het oude gemeentehuis om daar te gaan werken als volontair ter secretarie, afdeling Interne Zaken.

Mijn tafel stond op de begane grond; dat was de statige deur in meteen rechts waar een balie was waar achter gezeten de typiste telefoniste Dirrie Klein Nulent en bode Willy Markerink. Een doorgang verder stonden de bureaus van Evert Meijer (chef) Hennie Hartog, Evert de Vries, Ype de Boer, de heer Kleinsman (Ambtenaar alg. dienst in uniform). Op de begane grond verder links de raads- en trouwzaal. Boven hadden een kamer voor links burgemeester H.N.C. van Tuyl van Serooskerken, rechts gemeensecretaris Boon, en de afdelingen Financiën en Onderwijs en Personeel.

Ik had tegen mijn vader gezegd dat ik het wel even wilde aanzien: op een gemeentehuis werken. Het leek mij niet ideaal. Maar dat viel mee….Ik kwam er woensdag en het was weekmarkt…. De heer Kleinsman was ook marktmeester en de goede gewoonte was dat op woensdag een visje, veelal gebakken werd gegeten. En ik was ook een groot liefhebber dus dat was aangenaam. Verder beviel mij ook wel de liefhebberij van de collega’s voor sport met name voetbal. In die tijd speelde ik hockey en dat deed geen ambtenaar. Wel de zoon van de gemeente-secretaris Geurt en ook de zoon van de burgemeester Sammy. Ik was geen topper bij de hockeyclub maar vond het er gezellig. De gemeentebode Willy Markerink was secretaris bij spcl. Lochem. In 1973 ben ik gaan voetballen en had als uitstekende trainer Arie Mudde de chef Onderwijs en Personeelszaken.

Begonnen werd met het openen van de post. Er vielen viel enveloppen door de bus en de bode haalde de poststukken voor de gemeente Lochem af op het nabijgelegen postkantoor. Het openen gebeurde handmatig. De brieven werden vervolgens uit de enveloppen gehaald. Uiteraard werd er kritisch naar gekeken of er niet “vertrouwelijk”, “confidentieel” of “persoonlijk” op de enveloppe stond. De stapel brieven werd vervolgens bij chef Evert Meijer op het bureau gelegd die er vervolgens een stempel op plaatste hierop stond “INGEKOMEN gem Lochem”, B en W, en afd.

Reclame en niet relevante post ging er ook bij maar werd niet voorzien v.e. stempel. In een groene map ging deze ingekomen post voor de gemeente naar de gemeente-secretaris….

1970….

We bevinden ons nu even in het oude gemeentehuis van Laren aan de Ampsenseweg te Lochem. De gemeenten Lochem en Laren moesten samengevoegd worden. Lochem was als het ware geheel omsingeld door de landbouwgemeente Laren. En de industrie rukte op in Lochem en daarmee ook de woningbouw. De fusie kon niet uitblijven. U ziet staand burgemeester P,C. Loopuyt en links minister van Binnenlandse zaken H.K. Beernink (C.H.U.)

Het einde van de gemeente Laren lijkt hier op de gezichten af te lezen. V.l.n.r. G.J. Harkink, gemeentesecretaris Van Prooije, J.W. Rood, A. Kolkman (Buisweerd), A. Stoevenbelt. De heer van Prooye leerde ik kennen als een aimabel persoon. Ik kwam hem en zijn vrouw die lerares was aan de huishoudschool wel eens tegen. Helaas overleed hij naar ik meen in 1972. Vanuit Laren kwamen de raadsleden G.J.Harkink, H.Harkink A.Landeweerd, mevr.E. Felix – de Groot, de heer Haitink en G.H.Weustman over om zitting te nemen in de nieuwe gemeenteraad van Lochem die toen 17 leden telde..

Ook Larense gemeente-ambtenaren gingen over zoals de Barchemers, Wentink, Venema,Pauwels en Jansen.  Uit Lochem Schrader, Bode v.d. Wal en W. v.d. Burg.

Zicht op het pand Markt 23. De huisvesting van de nieuwe gemeente was een probleem.

Een deel van dit gebouw zijnde Bagijnestraat 2 was al door de gemeente in gebruik. Dat zaten de afdelingen Bevolking burgerlijke stand en Mil. zaken, gemeenteontvanger en soc. Dienst. Markt 23 werd aangekocht van de fam Rikkert en zo kwamen ook de afdelingen financiën, onderwijs personeelszaken en sport, de ambtenaar alg. dienst de heer Kleinsman (in uniform) en de remedial teacher daar te werken.

Nieuwe technieken deden hun intrede. Een kopieermachine van Rank Xerox en schrijfmachines met bolletje van IBM. In plaats van 5 4 laden-kasten kwamen er totaal 10 op de afdeling Interne Zaken te staan. Het oud archief van Laren werd geplaatst op de zolder van het oude gemeentehuisje. Wel was het zo dat ook diverse duiven daar huisden hetgeen het zoeken niet makkelijker maakte, Jawel… er kwam ook een archiefinspecteur kijken. Van de provincie Gelderland kwam mr. Beltjes aangekondigd op bezoek! Gemeentesecretaris Boon ontving de man , zorgde voor koffie en een sigaar, maar liet hem de zolder niet zien.

In 1971 was er ook de volkstelling welke werd uitgevoerd door de gemeente. Dat zorgde voor enkele mensen die daar niets voor voelden. Een persoon ging daarover verhaal halen bij gemeentesecretaris Boon. De heer Boon was streng hiërarchisch ingesteld en dat zal hebben meegespeeld dat hij een tinnen inktstel naar zich toegeworpen kreeg. Een collega kreeg lucht van de rel boven en overmeesterde de woedende man. Deze werd later veroordeeld door de rechter wegens bedreiging van een ambtenaar in functie.

Boon zou vaker onderwerp van discussie worden…..

De gemeenteraad van Lochem 1979 in de foyer van de Lochemse Schouwburg. U ziet op de rug de VVD fractie met vlnr onbekend, J.van Helden mevr. Felix – de Groot, onb., fractie PvdA met J. v. Toorn, A Visser, G.Weustman, J.W Bouwmeester, Fractie CDA met S de Feber, H.Stoevenbelt en A.Landeweerd, fractie Komb.Aktief Lochem H.van Hoorn en Oudshoorn. Links zit het college van B en W te zien zijn A. Geesink PvdA, G.J.Harkink VVD en gemeentesecretaris Boon. U vraagt zich natuurlijk af waarom in Schouwburg. Er werd daar werd tijdelijk vergaderd omdat de raadszaal in het oude gemeentehuis te klein was.

Van de raadsvergaderingen werden altijd notulen gemaakt. In het begin van mijn werkzaamheden bij de gemeente maakte Ype de Boer van algemene zaken de notulen. Daarna moesten ze worden uitgetypt. Vervolgens moesten een collega en ik die dan controleren op fouten. Het voorlezen soms met imitatie van het raadslid zorgde voor veel lachwerk. Hier is al sprake van microfoons en zal het op een bandje zijn opgenomen. De bandjes werden uitgetypt door een typiste. Nadien werd er wel gecontroleerd op taalfouten.

De panden van kruidenier Wolters en Dullaert vlak voor de sloop in `1978. Er waren nog al wat protesten tegen de sloop van deze panden. Ook vond men de locatie van een “stadskantoor”een onjuiste keuze. De rechter kwam er aan te pas het oordeel te vellen….

In de nacht daarop werd aangevangen met de sloop. De heer Beuke was een doortastend man en vond dat er aan die krakkemikkige huisvesting van het ambtelijk apparaat een einde moest komen. Dit leverde hem de titel “Beuke de Breker” op.

Eenmaal gesloopt werden daar een drietal barakken geplaatst in afwachting van de start van de bouw van het nieuw te bouwen gemeentehuis. Daarin werd gehuisvest het archief van Interne zaken, De Streekarchivaris Jan Eefting en de ambtenaar welzijn Theo Hermsen. De komst van deze specialistische ambtenaren zorgden voor een stuk professionaliteit binnen de gemeente Lochem.

1980 Afscheid van de heer H.J.Beuke als burgemeester van Lochem.

H.J. (Henk) Beuke was een krachtig bestuurder. Hij gaf onder zijn leiding Lochem wel weer een Schouwburg, een gerestaureerde grote Kerk, een sporthal, riolering in Laren en vernieuwde riolering in Lochem. Dat was mede te danken aan zijn lidmaatschap van Provinciale Staten van Gelderland. Daardoor had hij een imposant netwerk. Het ambtelijk apparaat kreeg ook inbreng ov er rechtspositie (Georganiseerd Overleg en medezeggenschapscommissie) Hij was ook los in de omgang; dat in tegenstelling tot de gemeente-secretaris die een ware control-freak was en bij tijd en wijle een “verdeel en heersmethode” toepaste. Qua kennis was Boon iedereen meester. De man ontging niets.

Bestuurlijk Lochem verloor burgemeester Beuke. Deze was benoemd als burgemeester in de gemeente Epe. De procedure van benoeming burgemeesters werd gestart en zodoende bracht de Commissaris der Koningin de liberaal W.J. “Molly” Geertsema een bezoek aan de gemeenteraad van Lochem om goed te luisteren naar de criteria waaraan de nieuw te benoemen burgemeester diende te voldoen. Op de foto v.l.n.r. allemaal heren te weten W.Bouwmeester, G. Weustman, A. Visser, J. van Toorn, J. Markink, De heer Geertsema, B, Postel, en loco-burgemeester Slettenhaar.

Dit alles zou leiden tot de benoeming van de heer F (Frans) Hoekstra die tot dan burgemeester van Hoevelaken was. Een ander soort bestuurder… minder daadkrachtig maar wel met aandacht voor de burger…Een van zijn daden was het aankopen van het gebouw Hanzeweg 2 van de Nijha. De Nijha had zich in die tijd gestort op tribunebouw. Dat was een miskleun en kostte het bedrijf bijna de kop. De aankoop gaf het bedrijf weer financiële ruimte en bleef faillissement uit. De werkgelegenheid werd daardoor gered.

Nadat de sloophamer zijn werk had gedaan, barakken waren geplaatst voor ambtenarenhuisvesting, de bouwprocedures waren afgerond en de barakken waren overgeplaatst naar de Bagijnestraat kon de bouw van Markt het gemeentekantoor beginnen. Als architect was het bureau Abma , Hazewinkel en Dirks uit Amsterdam in de arm genomen. Er zou een einde aan de primitieve huisvesting van het gemeentepersoneel komen. Op de foto een feestelijke eerste steenlegging door wethouder drs. D Slettenhaar met op de foto v.l.n.r. H. Achterkamp (lange man lang haar) E. Koop, E. Meijer (allen personeelsleden gemeente) mevr. E. Felix – de Groot ( raadslid) D. Slettenhaar (wethouder hij zou vertrekken vandaar de eer) C. Groothengel (hoofd) F. Hoekstra (burgemeester) Rob. Krabben (journalist G.O.C.) mevr. Geesink, mevr. Slettenhaar, onb, en A. Geesink (wethouder)

Tijdens de bouw kwam nog wel een schandaal naar voren. Er dienden ondergronds tunnels te komen om het gebouw Markt 3 te verbinden met de raadszaal (Bierstraat 2) en het oude gemeentehuis waar het college nog zetelde. Dat betekende dat er breekwerkzaamheden aan deze twee historische panden werden verricht. Het gebeurde zonder vergunning. Monumentenzorg stond op haar achterste benen. Bouw en woningtoezicht van de gemeente Lochem deden wat zij moesten doen; zij stuurden een advies aan B en W dat de eigenaar i.c. het college, de toestand in oude staat moest herstellen. De problemen met het bestuur begonnen toe te nemen….

Markt 23 gereed. De vlag kon uit! Personeel bij elkaar. Het voldeed intern aan de eisen des tijds. Mooi was het niet na wat er gesloopt was.

Foto website Regionaal Archief Zutphen

Verhuizing bibliotheek dat bij de gemeentesecretaris stond naar Markt 3 op deze wijze. Op de trap zittend H. Achterkamp en vrijwilliger en amateurhistoricus A. Dieperink

Foto website Regionaal Archief Zutphen

De gemeentebodes poseren met nieuwe pakken en petten trots voor het kantoor.  V.l.n.r. Gerhard Ruumpol, Jan Nijhof en Willy Markerink . Hiernaast bode Gerhard Ruumpol met het belangrijke insigne de bodebus.

Het nieuwe gemeentehuis bracht ook een andere manier van voorlichting met zich mee. Het publiek kon er folders e.d. zoeken. Op de foto v.l.n.r. Janny Sterk en Jaqueline Koopman vullen de kasten.

Voorbereidingen Lochem 750 jaar Stad. Opening Ideeënbus. V.l.n.r heren Stoevenbelt, Geesink en Harkink (wethouders) bode Willy Markerink en burgemeester F. Hoekstra.

De gemeente Lochem wilde het feit dat de stad Lochem 750 jaar geleden stadsrechten kreeg waardig vieren….het zou een wat ander verloop krijgen.

Het college van B en W van Lochem 1982 v.l.n.r. wethouders Geesink, Slettenhaar, F. Hoekstra (burgemeester) gemeentesecretaris Boon en G.J. Harkink. Voor burgemeester Hoekstra had het een naar verloop. Na enkele maanden werden bij hem tumoren in zijn hoofd geconstateerd. Het bestuur liet hem vallen en schonk geen aandacht aan de ernstig zieke burgemeester. En weer doken de problemen op over de wijze hoe men met elkaar omging. Hoekstra werd n.l. niet bijgepraat noch op de hoogte gehouden. Ik bezocht hem destijds…Dit resulteerde in een trieste aftocht die eindigde in Dronrijp in Friesland met een handjevol Lochemers.

Ter ere van het feit dat aan Lochem 750 gelden (1233) Stadsrechten waren verleend kon een feest niet uitblijven. Een voorbereidingscomité onder leiding van de heer Wim Haverkorn zorgde er voor dat de festiviteiten tot in de puntjes waren georganiseerd. Een draaiboek met feesten/aktiviteiten van dag tot dag zorgden er voor dat er ook geen noemenswaardige concurrentie kon plaats vinden, Veel straten en wijken hadden er iets moois van gemaakt om goed voor de dag te komen.

Een fraai kiekje van de moeite van bestuurszijde gedaan was om de historie van Lochem uit te dragen. Achteraan zitten de heren G.Harkink, J.Postma (burgemeester a,i,) en secretaris Boon. Een fraai verklede heer A.D.Hollander uit Barchem heeft het woord en bode Willy Markerink houdt in deze moderne tijd (1983 ) de microfoon vast.

Foto website Regionaal Archief Zutphen

In het kader van Lochem 750 jaar stad kwam de koningin haar verjaardag vieren in Lochem. Dat was goed geregeld. Zij en de familie kwamen aan per helikopter op het terrein van de fam. Abbink aan de Hessenweg (achter v.m. hotel de Luchte) vandaar met een mooie koets van de heer G. Garritsen ging het naar Lochem waar zij welkom werd geheten in de raadszaal. Op de foto Herman Kerstholt (D66) Aart Oudshoorn (Groen Links) Koningin en Joop Postma (burgemeester ad interim) waarover verderop meer.

Nog een plaatje van de feestelijkheden rond Lochem 750 stad. In dit geval de aangifte van een kindje van Jan Hissink (3e van links) Mijn collega Auke Vreeling (achter de balie) behandelt de aangifte. Een vrolijke bedoening zoals te zien is.

J.J. (Joop) Postma (burgemeester a.i.) zou zich zeer geliefd maken tijdens de feestelijkheden zoals hier met Eduard Besselink bij de presentatie van de Lochem wijn. De heer Besselink , een ervaren horecaman beheerde de foyer van de Schouwburg en was een van de grote gangmakers van het feest.

1983 ook het jaar dat zich in Lochem de nodige bestuursproblemen voordeden en frustraties onder ambtenaren naar buiten traden. Aanleiding was de uitvoering van de Functiewaardering voor het personeel van de gemeente. De directeur gemeentewerken, de heer H.J. Woelders zou ingevolge de regeling het zelfde niveau hebben als de gemeente-secretaris. Gezien de hiërarchische verhoudingen zou dit consequenties hebben voor de bezoldiging van het personeel van gemeente-werken. Hier werd door de meerderheid van de raad 10 tegen 7 een stokje voor gestoken. Er was geen houden aan.

Gemeente-ambtenaren van Lochem waren verontwaardigd en er werd actie-comitees gevormd. De gemeente-secretaris was ten gevolge de enorme frustraties van vele jaren de kwade genius van deze crisis. In die periode leerde ik ook dat een staking uitroepen ook aan regels gebonden was! Door het onrecht vond ik al direct dat er een daad gesteld moest worden en wel verrassend. Dus direct aktie! Maar de ABVAKABO-bestuurder Kreike vertelde dat daar toch ingevolge de regels een aankondiging met het eisenpakket aan vooraf diende te gaan. En ook dat een “redelijke” termijn in acht diende te worden genomen. Dus hield de ABVAKABO een vergadering bij café Scholten achter. Het was vol die avond. De aanwezige leden van de gemeente moesten de presentielijst tekenen. Het eisenpakket werd gepresenteerd en door de leden (op een enkele onthouding na) goed gekeurd. Na anderhalve week (meen ik) bleef reactie nagenoeg uit. Reden om tot actie over te gaan.

Het was een prima georganiseerde manifestatie met als sprekers Marcel Matser namens de CFO (cnv) Paul Weijland van de Ned/ Bond van Gemeente-ambtenaren en Arie Kreike van de ABVAKABO (fnv) Muziek was er van Trio Vier. De Lochemse Schouwburg stelde de lessenaar beschikbaar en de vaderlandse pers was massaal aanwezig! Markant was bij deze aktie dat de gemeente-secretaris een advocaat als luisteraar had gestuurd.

Ook het NOS-journaal en VARA Achter het Nieuws met Joop Daalmeijer waren aanwezig. De aktie leidde ook tot kamervragen van de CDA-afgevaardigde Mateman over het functioneren van burgemeester Postma. Wat was er toch met die Postma? De heer Postma was jaren Gedeputeerde Financiën geweest bij de provincie Gelderland. Dat had hij klaarblijkelijk uiterst bekwaam gedaan want de Commissaris der Koningin in Gelderland, de heer W.J. (Molly) Geertsema was op de hoogte gekomen over het reilen en zeilen bij de gemeente Lochem waarbij ongetwijfeld het dramatische afscheid van burgemeester Hoekstra een rol speelde.

Normaal gesproken wordt bij een tijdelijke vacature van burgemeester deze plaats in genomen door de loco-burgemeester. Ter verduidelijking bij de vacature Beuke in 1980 nam wethouder Slettenhaar de honneurs waar. In dit geval achtte de heer Geertsema termen genoeg aanwezig om in dit geval te voorzien door tijdelijke benoeming van J.J.Postma te Harderwijk.

Foto website Regionaal Archief Zutphen

Na de onrustige tijd waarbij de gemeenteraad, ondanks rapporten van Twijnstra en Gudde organisatieadviseurs, de gemeente-secretaris de hand boven het hoofd hield kwam het tot benoeming van de heer mr. E Wilmink uit Zaltbommel. De heer Postma zou burgemeester van Zaltbommel worden. Hij ,burgemeester Wilmink, wist ondanks een enorm wantrouwen van de gemeente-ambtenaren door veel gesprekken te voeren de ergste pijn weg te nemen.

Burgemeester en wethouders van Lochem 1986. V.n.r. W. Boon (secretaris) E.Wilmink (burgemeester) mevr. v.d. Velden-Belterman (VVD) G.J.Harkink (VVD) en A.Landeweerd (CDA).

Foto website Regionaal Archief Zutphen

1990 college B en W met H.Oudenampsen (GB) H.Hofland (P.v.d.A) E.Wilmink (burg.) B.Visser (secretaris is 1988 gekomen) en A.Landeweerd (CDA)