Bierstraat 2

Het pand Bierstraat 2 dateert uit 1638 en is daarmee een van de oudste gebouwen van Lochem. Een leeuw met wapenschild siert de voorgevel van het pand, dat is gebouwd als ‘Richtershuis’ waar lokaal recht werd gesproken.

In 1638 is Henrick Wussink ‘Richter des Scholtambts Lochem’ en bewoner van het pand. Hij is gehuwd met Dercksken Haemackers, een dochter van Jan Haemackers die voor die tijd Richter van Lochem was geweest. De functie lijkt min of meer erfelijk te zijn, want na de dood van Henrick (ca 1660) volgt zijn zoon Nicolaas hem op. Deze sterft kennelijk al jong, want al in 1674 hertrouwt zijn weduwe Eva Nijs met Jan toe Winckel; die de volgende Richter is.

Op 4 september 1726 vindt volgens het Oud Rechterlijk Archief een overdracht plaats door de erven Wussink aan Eva Nijs, de weduwe van Johan te Winkel van het ‘ huis gelegen tegenover het Stadhuis, door wijlen Johan te Winkel bewoond geweest en nu nog door zijn weduwe’. Men mag hieruit de conclusie trekken dat het huis tot dan toe door Richters werd bewoond. De volgende overdracht is van Catharina te Winkel (uit magescheid van 11 april 1727) aan Andries Christoffel Frederick baron de Roode van Heeckeren heere tot Overlaer en echtgenote Henrietta Christina Florentina van Dedem. Blijkbaar is het huis inmiddels onttrokken aan het Richterschap en verder als gewoon woonhuis gaan dienen. Mogelijk zijn al in die periode de rechtszittingen verplaatst naar de Blauwe Toren.

Op 16 februari 1735 verkopen Baron van Heeckeren en zijn vrouw het pand met een schuur en een hof daarnaast aan de Eerwaarde Heer Frederick Albert van Ruhenbeek Bedienaar Gods woord (predikant) te Lochem en diens broer Pieter Johan Everhard van Ruhenbeek. De hof was waarschijnlijk gelegen aan de overkant van het Rigtersteegje (de huidige Spaarbanksteeg).
Daarna volgt een transport op 12 augustus 1784 van de kinderen Ruhenbeek naar Mr. Jan Laurens Sölner jr., secretaris van Lochem en zijn echtgenote. Tenslotte volgt nog een transport op 15 november 1805 via A.J.Nijman naar dominee Bernardus van den Broek. De laatste is nog eigenaar volgens het kadaster in 1832 en overlijdt in 1835. ‘Heelmeester’ Albertus Dieperink en Susanne Margaretha van Dijk wonen er dan tot 1856, wanneer Jacobus Berghuis en Gesina Vennink er een logement beginnen. Na een jaar of 13 keren zij weer terug naar Deventer, waar ze ook vandaan kwamen. Andere (deels kamer-)bewoners in die periode zijn Hermanus Gerardus Hartman en Maria van de Munnik, Frederik Jacobus Jasper Christiaan van Santen, Johan Adolf Snel, Berend Henseler en Christina van de Zedde en Gerardus Antonius Kluck en Grietje Berendina Schreuder.

De meesten van hen zijn geen eigenaar van het pand. Johan Adolf Snel kennelijk wel, want van hem koopt de Spaarbank Lochem in 1881 Bierstraat 2 voor zijn eerste echte onderkomen. Ook de Bibliotheek en het Rode Kruis vinden er onderdak. Dat duurt totdat al deze instanties zich vanaf 1892 vestigen in het nieuwe Volkshuis aan de Louwkeshoek/Dr Rivestraat. In de tussentijd zal de naam van de Richterssteeg zijn gewijzigd in Spaarbanksteeg.

Vanaf 1895 wonen er in Bierstraat 2 vier generaties van de joodse familie Vromen. Te beginnen met het oude echtpaar Salomon Joseph Vromen (1811) en Suzanna Themans, dat van het Schoolstraatje verhuist naar de Bierstraat. Hun zoon Sander Vromen en Josephina Cohen beginnen daar een handel in manufacturen die wordt voortgezet door hun zoon en opnieuw een Salomon Joseph Vromen (1895) en Mietje Kannewasser. Deze laatsten worden met hun kinderen Jansje en Sander in 1942 door de nazi’s op transport gesteld en vermoord. Voor alle vier zijn in 2021 Stolpersteine gelegd.

Jansje Vromen was bevriend geweest met Lientje Brinkman, de dochter van de huishoudelijke hulp van de familie. Het toeval wil, dat Lientje in 1946 met haar ouders in het pand komt te wonen en vanuit Bierstraat 2 in 1955 is getrouwd. Het moet dus daarna geweest zijn dat schilder en decorbouwer Hendrik van Oortmarssen er zijn atelier vestigt. En nog weer later dat zijn leerling Toon Klaver dat atelier overneemt.

Bierstraat 2 geschilderd door de bewoner, schilder en decorbouwer Henny van Oortmarssen

In 1968 stelt de gemeente het pand ter beschikking aan de openbare Bibliotheek, die daarmee terugkeert naar waar hij bijna een eeuw eerder begon.

Bierstraat 2 als bibliotheek

Ruim tien jaar later volgt opnieuw een verbouwing om het geschikt te maken als Raadhuis, waar de gemeenteraad vergadert. Het nieuwe bestuurscentrum van de fusiegemeente van Laren en Lochem bestaat dan namelijk uit Raadhuis, Stadhuis en Gemeentehuis. Het Raadhuis op Bierstraat 2 wordt omgenummerd tot ‘Markt 1’. Wanneer Dirk en Anneke Scholten van het naastgelegen eetcafé Scholten er na 2014 restaurant ’t Olde Raedthuys beginnen wordt het weer gewoon Bierstraat 2.

Dit verhaal is grotendeels ontleend aan een artikel van André Reincke in Land van Lochem uit 2004. Ook is gebruik gemaakt van een artikel van Eddy ter Braak over de schilder van Oortmarssen in Land van Lochem uit 2022, een artikel van Wout Klein op deze site over de Spaarbank Lochem en van informatie van de website Stolpersteinelochem.nl