Kriegs Lazarett

De riante villa’s op Berkeloord en op de Nieuweweg waren tijdens de Tweede Wereldoorlog gewild door de Duitsers om er hun instanties in te huisvesten. Zo nam in november 1944, na de Slag om Arnhem, de Beauftragte des Reichskommissars voor Gelderland, Dr. Emil Schneider, zijn intrek aan de Marinus Naefflaan nr 36. Ook Wehrmacht, SS, SD, TODT en NSDAP hadden hun oostelijke  hoofdkwartieren in Lochem.

En zo richtte de Kriegslazarett-Abteilung 614, verantwoordelijk voor de Duitse noodhospitalen, verschillende villa’s op Berkeloord in als Kriegs Lazarett. Lochem werd ‘Lazarett-stad’. Voor één van deze villa’s moet het houten bord uit de collectie van het HG gestaan hebben, misschien voor Marinus Naefflaan 34. Op het dak was een wit laken gespannen met een rood kruis erop, net als trouwens op Verwolde, Ampsen en de Cloese. Nog waarschijnlijker is dat het bord heeft gestaan bij Hotel Berkeloord, waar de hoofdvestiging zal zijn geweest. In dagboekaantekeningen van Eddy de Deken valt op 31 maart 1945 te lezen: ‘Rode Kruis weg uit hotel Berkeloord’.

Berkeloord, in het bijzonder de Marinus Naefflaan, gold tegen het eind van de oorlog als ‘Sperrgebiet’ en was afgesloten met slagbomen. De burgers die er nog woonden en de medewerkers van notaris Everwijn op nr 16 konden er alleen komen op vertoon van een Ausweis.

Nadat geallieerde troepen vanuit het oosten de Achterhoek waren binnengedrongen werd de situatie riskanter, zowel voor de Duitsers als ook voor de Lochemse burgers. Uiteindelijk zou het einde van de bezetting in Lochem heel wat meer leed en schade veroorzaken dan het begin ervan. Het Kriegs-Lazarett op nr 34 werd zelfs getroffen door een bom, waarbij vier slachtoffers vielen. Een ooggetuige “liep juist achter de hertenkamp te wandelen toen die bom viel, maar kon veilig schuilen in een rond vluchtgat, zoals er overal langs de wegen gegraven waren”.

Toen de bevrijders Lochem bijna bereikt hadden werd Berkeloord door de Duitsers ontruimd.

Dr Rieder

Ooggetuigen: “Zaterdagmorgen voor Pasen (31 maart 1945) was er grote activiteit. Auto’s en wagens reden af en aan en al spoedig ging het praatje: de Duitsers trekken Lochem uit! Rode Kruis-auto’s haalden de zieken op en degenen die nog lopen konden kwamen uit Berkeloord gestrompeld” en ” Het was een aangrijpend schouwspel. Allen moesten naar het station, vanwaar een Rode Kruistrein naar Duitsland zou vertrekken, die overigens niet verder kwam dan Goor.”

De staf van een Kriegs Lazarett als dit bestond gewoonlijk uit twee chirurgen, een internist een tandarts en een apotheker.
De op het bord genoemde dokter Rieder bekleedde zowel voor als na de oorlog vele belangrijke posten in de Duitse medische wereld 

De puzzelstukjes voor dit artikel werden aangedragen door Eddy ter Braak, Hanneke Carmiggelt, Esther Duits, Eric Haarman, Chris Harkink, Johan Kelhout, Barry Swarthoff.

Het bord bevindt zich momenteel in bruikleen in het Liberation Museum Lochem  van Barry Swarthoff