We staan er niet zo bij stil, maar het is in 1590 een ongekend succes voor de Lochemers, om een onverwachte overmacht aan Spaanse voetsoldaten en ruiters niet alleen te slim af te zijn en maar ze ook nog volledig in de pan te hakken. Want de meeste listen die we kennen zijn voor de belegerden allemaal slecht afgelopen.
Enkele voorbeelden:
- 1180 vC: de Grieken veroveren Troje met behulp van het paard van Troje.
- 1480: Karel van Gelre stuurt een schip met rijshout naar Zaltbommel; onder het rijshout zitten zijn soldaten; Zaltbommel wordt veroverd.
- 1514: Karel van Gelre herhaalt zijn list bij Arnhem, ditmaal met een wagen met koren, waaronder soldaten zijn verstopt; Arnhem valt in handen van Karel van Gelre.
- 1590 voorjaar: Prins Maurits en Johan van Oldenbarnevelt veroveren Breda door de list met het turfschip.
Alleen in Lochem is het anders gelopen!! Het verhaal is als volgt.
Sedert eind 1589 staat het Staatse garnizoen van Lochem onder bevel van wachtmeester Franchois Balochi, een ambtenaar, die zich ontpopt tot een vernuftig soldaat. In 1590 proberen Spaanse soldaten vanuit Zutphen door een list Lochem te veroveren.
Tegen negen uur in de ochtend van de 29e oktober naderen vanuit de richting Zutphen drie hooiwagens, begeleid door mannen met hooivorken, een niet ongewoon verschijnsel in die dagen. De niets vermoedende wacht laat de eerste hooiwagen de valbrug, tussen de twee poorten, passeren. De zoon van de poortwachter, gebruik makend van een oud recht om, zolang de hooiwagen onder de poort is, net zoveel hooi te plukken als hij kan, bezeert zich daarbij aan de sporen van een laars van een soldaat, die onder het hooi is verborgen. Onmiddellijk roept deze kordate knaap ’verraad, verraad, Spanjaarden in de stad’, waardoor het garnizoen wordt gealarmeerd. Inmiddels zijn nog meer Spaanse soldaten, die zich gedurende de nacht in de omgeving hadden verborgen, de stad openlijk genaderd en de wacht, 18 in getal, wordt over de kling gejaagd. Maar het garnizoen van Lochem, onder leiding van de slimme Balochi, weet de vijand, die inmiddels is aangegroeid tot 150 ruiters en 300 man voetvolk, na heftige straatgevechten uit de stad te verdrijven. Onder de doden bevindt zich ook de waagmeester van Zutphen, die samen met de pastoor aldaar deze aanslag had beraamd.
Hoe kon het kleine Lochemse garnizoen zomaar driehonderd Spaanse soldaten buiten de de stad jagen? Misschien hebben de Lochemers dezelfde tactiek gebruikt als zeelieden op de Hanzeschepen naar of van de Oostzee om zeerovers van zich af te slaan, namelijk plotseling met een dorsvlegel achter de mast vandaan. In Lochem kunnen ze zich hebben verscholen in een ozendrop (brandgang tussen de huizen) en van daaruit met een dorsvlegel op de Spanjaarden hebben ingehakt. En daarachter een kameraad met hooivork om het werk af te maken.