Lochems bekendste historieverhaal is dat van de “hooiplukkers”. Op manmoedige wijze wisten de Lochemers in 1590 het verraad van de Spanjaarden, verborgen in hooiwagens die de stad in werden gereden, het hoofd te bieden. De indringers werden ontmaskerd en de stad ontkwam daarmee aan een groot onheil.
Het verhaal werd vanaf het einde van de negentiende eeuw weer overal bekend doordat het werd verteld in toeristengidsen en streekbeschrijvingen. Daarnaast is het verhaal in geromantiseerde vorm als kinderboek verschenen en kreeg het veel aandacht tijdens historische evenementen, zoals de feesten rondom het 700 en 750 jarig stadsrecht van Lochem in respectievelijk 1933 en 1983. In vermoedelijk de jaren 30, mogelijk ter gelegenheid van de 700-jarig stadsrechtviering in 1933, is in het trappenhuis van het Lochemse stadhuis zelfs een fraai gebrandschilderd raam aangebracht, waarop de beroemde episode uit de Tachtigjarige Oorlog is afgebeeld. Het is een kleurige voorstelling in twee glas-in-loodpanelen. Links rijden de hooiwagens door de stadspoort de stad binnen en rechts zien we de hooiplukkers in actie: de indringers worden herkend aan hun laarzen, die uit het hooi steken. Lochem prijkt op de achtergrond. Het raam is niet gedateerd, maar er is wel een signatuur op aangebracht. Hieruit blijkt dat het is gemaakt door “Kunstoefening” in Arnhem. Dit genootschap, ook wel bekend als de Academie Kunstoefening, werd in 1802 opgericht als teken- en bouwschool. Kunstoefening was vanaf 1846 gevestigd in het gelijknamige gebouw aan het tegenwoordige Gele Rijdersplein. Later verhuisde de opleiding naar een nieuw gebouw aan de Coehoornstraat. In feite kan Kunstoefening als de voorloper worden beschouwd van de tegenwoordige ArtEZ Academie voor beeldende kunsten Arnhem. Vele bekende kunstenaars hebben in de loop der jaren bij Kunstoefening hun opleiding genoten of gaven er zelf les, in schilderen, tekenen en beeldhouwen, maar ook in de glasschilderkunst. Het Lochemse raam is daar een mooie proeve van. Wie het heeft gemaakt is niet bekend. Mogelijk was het Henk van de Burgt, die in 1937 afstudeerde aan de afdeling glas-in-lood van Kunstoefening en is het tijdens zijn studiejaren gemaakt. Het raam toont namelijk in stijl wel enige verwantschap met zijn werk. Van de Burgt was een leerling van de bekende glazenier Johannes Schilling, die vanaf 1929 doceerde in Arnhem. Het Lochemse glas-in-loodraam verdient nader onderzoek. Hopelijk komen we dan te weten wanneer het precies gemaakt is en wie de opdrachtgever was, de gemeente Lochem, een Lochems bedrijf of een andere weldoener? Misschien weet u meer? De redactie hoort het graag.