Protestantse Kerk Laren

Er is weinig bekend over de vroegste kerk in Laren. In de middeleeuwen viel de Larense kapel onder de parochie Lochem. Het bouwwerk,vermoedelijk een eenbeukig bakstenen kerkje met spitsboogvensters en een torentje boven de westgevel, was gewijd aan de heilige Ewalden, twee benedictijner monniken uit de zevende eeuw, broers die rond 695 de marteldood stierven. Eind zestiende eeuw ging de kerk over in hervormde handen.

In de jaren na 1770 werd de vervallen kerk ingrijpend hersteld, enigszins uitgebreid en voorzien van een toren van vier geledingen. Zo’n zestig jaar later bleek de kerk zo vervallen, dat besloten werd tot de bouw van een geheel nieuwe kerk, waarvoor een akker genaamd de Oonkshof werd aangekocht. ‘Het terrein is ruim en lugtig, aan openbare wegen grenzende, en voor de vestiging van eenen aan het Opperwezen gewijden tempel, alleszins geschikt’, zo luidde het oordeel.

Bouwmeester van de nieuwe kerk was de Deventer stadsbouwmeester Bernardus van Zalingen. Nadat op 15 oktober 1835 de laatste dienst in de oude kerk was gehouden werd het nieuwe gebouw twee weken later, op 1 november, plechtig ingewijd. Het nieuwe bedehuis is een goed voorbeeld van een eenvoudige ruime zaalkerk uit de eerste helft van de negentiende eeuw, uitgevoerd in neoclassicistische stijl, vermengd met eenvoudige gotische motieven. De voorgevel met zijn hoge pilasters en monumentaal fronton is geïnspireerd op de klassieke tempe1architectuur. De oorspronkelijke spitsboogvensters en boognissen zijn bij de restauratie in 1947 door rondbogen vervangen.

Omdat de Larense kerk in 1835 is gebouwd met financiële steun van de landelijke overheid – een regeling die werd ingevoerd om een einde te maken aan conflicten tussen katholieken en hervormden over het bezit van oude kerken – zal het plan zijn onderworpen aan controle en goedkeuring van de ingenieurs van het ministerie van Waterstaat. Zo ontstond de benaming ‘waterstaatskerk’ voor dergelijke gebouwen. In de rechter zijgevel van de kerk zijn enkele bakstenen van de gesloopte middeleeuwse kapel ingemetseld.